Toen Presikhaaf het belangrijkste
buitengoed van Arnhem genoemd werd, was het Esperantohuis daarvan jarenlang het
culturele centrum. In het klein nagebouwd staat het in de hogeschool, hoek
Ruitenberglaan. De foto ervan prijkt op de voorzijde van mijn boeken over de
historie van het landgoed Presikhaaf. De prachtige witte villa was gebouwd op
het overblijfsel van een Romeins rondeel, een vestingwerkje, waarvan je in de
heemtuin nog de verhoging ziet. De grens van het Romeinse rijk liep mogelijk
dwars door mijn woonkamer. Schuin er tegenover, waar nu de stadsboerderij
staat, stond boerderij Kruk, waar zwakzinnigen tewerk werden gesteld. In
oostelijke richting was de dependance De Blokhut. Als daar even geen gasten van
het Esperantohuis logeerden, gingen kinderen van buurtvereniging Plattenburg
daar figuurzagen. Iets verder op de hoek waar nu een gebouw van de hogeschool
staat, stond het koloniehuis voor de bleekneusjes uit het westen van het land.
Esperantisten dachten met de
wereldhulptaal naast je moedertaal een bijdrage te leveren aan beter begrip
tussen de volken. Nog steeds zijn ze over de hele wereld verspreid, maar net zo
zeldzaam als pacifisten. Het taalverschil tussen volkeren was niet de enige
oorzaak van misverstanden, oorlogen en vijandschappen. Nationalisme was en is
hoofdzakelijk de oorzaak. Alles wat in een land vreemd is aan taal, kleding,
gewoonten of huidskleur, wordt door veel bewoners als vijandig beschouwd.
Wat doen ze hier? Ze komen hier maar de baas spelen, de boel opeten en profiteren
van wat wij met zoveel moeite hebben opgebouwd. Wij vergeten maar even dat onze
voorouders de wereld hebben leeg geroofd en de mensen in die andere
landen hebben uitgebuit en als slaven hebben gebruikt tot ze er dood bij
neervielen. En nog worden daar kleine kinderen vanaf vijf jaar vierentwintig
uur per dag misbruikt om ons goedkope kleding te verschaffen, en halen wij daar
de olie om onze auto’s te kunnen laten rijden. Gebieden zo groot als
tweemaal Nederland laten wij zo vervuild achter dat de mensen en dieren daar
als ratten sterven.
Inderdaad: de idealisten van het culturele
centrum van Presikhaaf, de Esperantisten, de vredestichters, die stonden voor
eerlijk delen, zijn nu maar dun gezaaid over de wereld. Als de aandelen die
mijn pensioenfonds heeft in de olie, de wapens en het bier nou maar niet
kelderen….
