Leise leise fromme Weise

Bres

Leise Leise fromme Weise

Naast mijn televisie staat op een tafeltje een kapotte platenspeler, en daarop een defect DVD apparaat en daarop weer een CD-speler die het ook niet helemaal meer doet. Bovenop prijkt echter een kleine radio met afstandsbediening, die altijd op radio 1 staat en mij bij het ontbijt van het laatste nieuws voorziet.  

De stapel kleine en grote grammofoonplaten is wegens de kwetsbaarheid naar de slaapkamer verhuisd. Af en toe kom ik die tegen en verlustig ik mij even in de afbeelding op de platenhoes van de op een stoel zittende beminnelijke zangeres Annelies Rothenberger. Als ik haar zo naar mij zie kijken, snap ik niet dat ze al heel lang dood is, want dan hoor ik haar toch duidelijk zingen "Leise Leise fromme Weise" het lied uit de compositie “Der Freyschütz"  van Carl Maria von Weber. 

Om dat zo mooi te vinden hoef je geen kenner van klassieke muziek te zijn. Tenminste: het greep mij zo aan, dat ik het niet direct of herhaaldelijk durfde te horen. Het moest mij niet overkomen als na jarenlang oefenen en mee uitvoeren van het slotkoor van de Negende symfonie van Beethoven (weet je wel "Alle menschen werden Brüder" dat werd verheven tot het Europalied en als melodie in de Adventbundel "Vreugde, vreugde...." verscheen). 

Want door dat repeteren, soms met de bassen alleen, en al die tips en trucs van de dirigent, zing je het fijne gevoel wat je bij het beluisteren had, volkomen weg. In elk geval werd, mede door andere bezigheden, Leise leise zo op de achtergrond gedrongen, dat ik zelfs de naam van het lied lange tijd niet meer wist. 

Herontdekken

Tot (mijn tijd gaat snel) enige jaren geleden de melodie zomaar weer bij me opkwam, inclusief het gevoel dat daarbij hoorde. De drang om die naam, de uitvoering en dat gevoel weer op te roepen,  werd zo groot, dat ik, na het vergeefse vragen bij discowinkels, bij de toen gerenommeerde muziekhandel Bergman terecht kwam. Daar moest je toen de kaartjes kopen voor de concerten van de Arnhemsche Orchest Vereeniging, nu Het Gelders Orkest, dat zijn uitvoeringen wekelijks gaf in de Arnhemse muziektempel Musis Sacrum. Die muziekhandel was gespecialiseerd in klassieke muziek. 

Ik zong de jongeman die mij hielp een paar keer wat verlegen de "la lala's" van de melodie voor, en hij ging dadelijk met mij op zoek naar de diskette die dat zou bevatten. Bij de zoveelste keer zette ik de koptelefoon weer op en ja, daar was het.... Mijn helper zag aan mijn gezicht hoe mij dat aangreep. Hij veronderstelde dat het beluisteren van het lied verband hield met een emotionele gebeurtenis in het verleden van mijn leven.

Uitvindingen

Intussen had de computer zijn intrede gedaan in mijn leven en plaatste ik de schijf in het daarvoor bestemde vakje. Er verschenen zelfs naar keuze draaiende, kleurige cirkels op het scherm dat het gehele lied op maat vergezelde.

Ik kon het nog zo begeesterend aan iedereen uitleggen wat mij dat lied deed, maar het bleek natuurlijk niet uit te leggen. De klanken leken strikt voor mij persoonlijk. Muziek is een aparte taal, die iedereen anders aanspreekt en, onbegrijpelijk, velen zelfs helemaal niet. De verkoper kon best eens gelijk hebben.

De volgende ontdekking die ik deed, was dat ik de schijf helemaal niet nodig had. Ik kende nu de titel van het lied en typte die in mijn zoekmachine, meestal Google. Er verschenen verschillende plaatjes met uitvoeringen ervan. Ik koos voor een Russische zangeres die haar zang met gebaren en gelaatsuitdrukkingen begeleidde.

Maar wat mij bij deze hele geschiedenis het meest verbaasde was de ontdekking, dat het lied een onderdeel was van het muziekstuk "Der Freyschütz" van de componist Carl Maria von Weber, en dat al die zangeressen en zelfs een mannenkoor, dat lied, apart van het gehele muziekstuk, direct begonnen te zingen, en hoe.....

De jongeman had dus niet helemaal gelijk, of de "liefhebbers" moesten allemaal zo'n dieptreffende gebeurtenis bij het eerste aanhoren beleefd hebben. De melodie en de uitvoering zou, los van wat ook, iets tegen mij en anderen hebben te zeggen, dat niet onder woorden is te brengen of hoe ook uit te leggen. 

Een kleine deceptie:

Een tweetal dames met een accent dat duidelijk hun Duitse herkomst verried, één uit mijn flat en één die ik ontmoette in het parkje naast me, konden de woorden Leise Leise fromme Weise en zelfs de woorden Der Freyschutz niet met zekerheid vertalen. Ze kwamen niet verder dan dat het "meisje" zong: "Kalm, rustig, op die (of vrome) manier". En Freyschutz zou een vrije natuurbeschermer kunnen zijn, niet in dienst van een organisatie of landheer.

Ik zocht er naar op internet. Daar kreeg ik even spijt van. Het hele muziekstuk was opgehangen aan een vrij onnozel verhaaltje, zoals dat het geval was bij beroemde muziekstukken als La naza de Figaro en De barbier van Selvilla. Een jongen mocht het meisje op wie hij verliefd was, alleen ten huwelijk vragen als hij de eerste prijs won van een schietwedstrijd. Groot verdriet: hij was helemaal niet zo'n geweldige schutter. Het leek een verloren zaak. Maar zijn vriend kende iemand die kogels verkocht die altijd raak schoten. Het meisje vertrouwde dat alles goed zou komen en wuifde haar vriend uit met haar gezang van hoop en vertrouwen. Het gaat dus hier als met alle sprookjes en zelfs met de Bijbel zo: er zijn in aanvang onoverkomelijke problemen bij het bereiken van een doel. Totdat een wonder geschiedt. Maar om daardoor nou zo ontroerd te raken als componist om zo'n lied te schrijven dat het velen bij het beluisteren daarvan het gevoel geeft of je de keel wordt dichtgeschroefd.... 

Ik ben er toch bijna zeker dat het de korte rest van mijn lange leven mij zal begeleiden. En mij niet alleen.

N.B.: Over het verhaaltje dat aanleiding bleek voor het  beschreven lied, deed ik nogal laatdunkend. Bij nader inzien kan ieder mens bewust of onbewust een vergelijking trekken met zijn eigen levenservaring. Onze karaktervorming, instelling en inzicht kunnen
hierdoor worden beïnvloed.
Zo is het mogelijk dat een bijbellezer hierbij denkt aan het verhaal van de verloren zoon. Het meisje zou dan de vader zijn, die uitkijkt naar de zoon die vertrok om het geluk te zoeken en hoopt en vertrouwt, dat hij na zijn ervaringen bij haar terugkeert.
Hetzelfde is het geval bij het "Solveglied" uit de Peer Gyntsuite van Grieg. Daar vertrok ook de zoon op avontuur, maar keerde tenslotte terug om tot zijn verbazing te ontdekken, dat zijn vriendin al die tijd op zijn huis en landgoed had gepast, en 'hoe'.  Zij had hem verwacht en lokte hem met haar prachtig lied naar huis.

Hier de link naar het muziekstuk. Je hoeft er maar op te klikken om het te voorschijn te halen. Wel eerste even de luidsprekers aan... Hoop dat jullie er ook van genieten.

https://youtu.be/x-PS3IYHyx0